Η 23η του Σεπτέμβρη 1934 καταγράφεται από την ίδια την ΚΟΠ και θεωρείται η επίσημη ημερομηνία ίδρυσης,. Τον επόμενο μήνα σε Γενική Συνέλευση των ιδρυτικών σωματείων, πάρθηκαν σημαντικές αποφάσεις για τη διεξαγωγή των πρωταθλημάτων καθώς και τις ομάδες που θα αποτελούσαν την Α’ και την Β’ κατηγορία.
Με την ίδρυση της ΚΟΠ μεταφέρθηκαν στους κόλπους της όλα τα προβλήματα, των σωματείων αλλά και αυτά μεταξύ τους. Ένα από αυτά, που είχε ήδη εκδηλωθεί πριν από την ίδρυση της ΚΟΠ, ήταν η έντονη αντιπαλότητα του ΑΠΟΕΛ με την Ένωση Νέων Τραστ για την ποδοσφαιρική πρωτοκαθεδρία στη Λευκωσία. Στην αντιπαλότητα συνέβαλαν επίσης οι προστριβές που δημιουργήθηκαν αμέσως μετά την ίδρυση του ΑΠΟΕΛ και του τρόπου που δελέασε παίκτες του Τραστ να ενταχθούν στο νέο σωματείο.
Ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΚΟΠ, τα σωματεία αντιμετώπιζαν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες. Έτσι, στις 3 του Οκτώβρη 1935 η ΚΟΠ απέστειλε επιστολή προς τους γυμναστικούς συλλόγους διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο από τις εισπράξεις των ποδοσφαιρικών συναντήσεων. Ενώ τον επόμενο χρόνο η ΚΟΠ επανήλθε και ζητούσε ένα πρόσθετο 10% από το ποσοστό των γυμναστικών συλλόγων. Ο άλλος τρόπος που σκέφτηκαν ο ΑΠΟΕΛ και το Τραστ για αύξηση των εσόδων ήταν η μείωση των ομάδων της Α΄ κατηγορίας από οκτώ σε έξι, αλλά η εισήγηση δεν πέρασε από την γενική συνέλευση της ΚΟΠ τον Ιούνη του 1936.
Η μεγάλη αντιπαλότητα που αναπτύχθηκε μεταξύ των δυο σωματείων είχε τις ρίζες της στον τρόπο ίδρυσης του ΑΠΟΕΛ το 1926 και τον τρόπο που ενήργησαν οι ιδρυτές του ΑΠΟΕΛ παρακινώντας βασικούς ποδοσφαιριστές του Τραστ να αποχωρήσουν από την ομάδα και να ενισχύσουν το ΑΠΟΕΛ στο ξεκίνημα του.
Η διάλυση της ποδοσφαιρικής ομάδας του Τραστ άφησε τον ΑΠΟΕΛ χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο στις ποδοσφαιρικές διοργανώσεις, που κατάφερε να κυριαρχήσει μέχρι και το 1941, όταν ο πόλεμος διέκοψε την αθλητική δραστηριότητα. Βασικός συντελεστής των επιτυχιών του ΑΠΟΕΛ ήταν αδιαμφισβήτητα ο Ούγγρος προπονητής Κιούνσλερ, που εκείνα τα χρόνια και αργότερα, άφησε τη σφραγίδα του σε ολόκληρο το κυπριακό ποδόσφαιρο.
Οι μορφωτικοί – αθλητικοί σύλλογοι
Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 ξεκίνησαν να ιδρύονται από την αριστερά οι μορφωτικοί-αθλητικοί σύλλογοι,, Το Κίνημα των συλλόγων αναπτύχθηκε με γοργούς ρυθμούς και το 1943 συνέβαλαν στις επιτυχίες της αριστεράς στις Δημοτικές εκλογές. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 ξεκίνησαν να ιδρύονται στις συνοικίες των πόλεων και την ύπαιθρο, οι εθνικολαϊκοί σύλλογοι, που αποτελούσαν την απάντηση του Κυπριακού Εθνικού Κόμματος (ΚΕΚ) και της δεξιάς, στο κίνημα των μορφωτικών – αθλητικών συλλόγων.
Δυο από τα σωματεία που ιδρύθηκαν εκείνη την περίοδο και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις του 1948 ήταν ο Αθλητικός Μορφωτικός Όμιλος Λεμεσού (ΑΜΟΛ) και ο Νέος Αστέρας Μόρφου. Ο ΑΜΟΛ είχε ιδρυθεί το 1943 ως συνοικιακό εργατικό σωματείο και ο Νέος Αστέρας Μόρφου ιδρύθηκε τον Μάη του 1944 ως αντίβαρο στον Διγενή Μόρφου. Το 1945 εντάχθηκε στην ΚΟΠ και η Α.Υ.Μ.Α., το σωματείο των Αρμενίων της Κύπρου, που είχε ιδρυθεί το 1934 από ομάδα νεαρών Αρμενίων που είχαν καταφύγει στην Κύπρο με τις οικογένειές τους μετά τις σφαγές στην Τουρκία.
Τον Ιούνη του 1946 τα ποδοσφαιρικά σωματεία δέχτηκαν πλήγμα στις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά τους προβλήματα. Η αγγλική διοίκηση ενημέρωσε τους γυμναστικούς συλλόγους και τα σωματεία ότι θα επιβαλλόταν φόρος θεάματος για κάθε αθλητική συνάντηση. Στην απόφαση, η αντίδραση των γυμναστικών συλλόγων και των σωματείων υπήρξε ασθενική και ο φόρος επιβλήθηκε.
Το καλοκαίρι του 1947 καταγράφηκαν οι πρώτοι σοβαροί τριγμοί στον χώρο του ποδοσφαίρου, που οδήγησαν στη διάσπαση της ΚΟΠ, και την ίδρυση της ΠΑΟΚ. Οι βαθύτεροι λόγοι ήταν το αίσθημα από σωματεία άλλων πόλεων άνισης μεταχείρισης που ένοιωθαν έναντι των σωματείων της Λευκωσίας, και κύρια τον ΑΠΟΕΛ, .
Η ίδρυση της ΠΑΟΚ δημιούργησε συγκρουσιακό κλίμα μεταξύ των δυο ομοσπονδιών, αλλά αυτό δεν κράτησε για πολύ. Το φθινόπωρο του 1948, υπό το φως των ριζοσπαστικών εξελίξεων στον χώρο του ποδοσφαίρου και της ίδρυσης των αριστερών σωματείων, η ΠΑΟΚ αυτοδιαλύθηκε και τα τρία σωματεία (ΕΠΑ, Πεζοπορικός, Ανόρθωση) επανεντάχθηκαν στη δύναμη της ΚΟΠ.
Στο επόμενο : Τα γεγονότα του 1948
Έρευνα και συγγραφή – Πάμπος Στυλιανού